Pankreas başı tümörlerinin tedavisi genellikle büyük bir cerrahi girişim diye adlandırılan ve Whipple ameliyatı denilen bir ameliyattır.
Çünkü pankreasın başı ile duodenum birbirini çok çevreledikleri için genellikle bu tümörlerde onikiparmak bağırsağı ile birlikte çıkarmak gerekebilir.
Bazen tümörün habis olmadığı düşünülürse, selim bir tümör olma ihtimali yüksek ise ya da ameliyat sırasında alınan biyopside selim gelirse Beger ameliyatı denilen yani onikiparmak bağırsağını koruyarak pankreas başının rezeksiyonunu yapabilmekte mümkündür. Fakat çok nadir uygulanan bir yöntemdir. Kanser ameliyatı yapılacağı ve bunun tümör, kanser, habis olma ihtimali daha yüksek olduğu için Whipple ameliyatı tercih edilir.
Whipple ameliyatının yapılabilmesi için pankreas tümörünün o bölgedeki büyük damarları yani bağırsakların toplardamarı -ki buna vena porta denir. Bağırsakların toplardamarı direkt olarak kalbe gelmez. Önce karaciğere uğrar, karaciğerden sonra kalbe döner- tutmuşsa, ince bağırsakları besleyen ve aorttan çıkan mezenter arteri, hepatik arteri, çölyak trunkus denilen diğer damarları besleyen arterleri tutmuşsa ya da uzak metastaz yapmışsa karaciğere, akciğere, karında başka organlara atlamışsa bunlara cerrahi uygulama yapılmaz.
Whipple ameliyatının yapılabilmesi için tümörün lokal olarak etrafındaki damarları sarmamış olması ve uzak metastaz yapmamış olması gerekmektedir.
Bu durumun bir istisnası hasta genç ise ve vena portayı 180 derece ya da daha az tutmuşsa, çepeçevre tutmamışsa bunlarda da cerrahi yapıp, damar rezeksiyonu yapıp, damarı rekonstrükte etmiş olmak gerekir. Yani damarı tekrar ya uç uca ya bir greft aracılığıyla damarın bütünlüğü sağlanabilir. Bu işlem yalnızca genç hastalarda uygulanmaktadır. Yaşlı hastalarda bu ameliyat çok uygulanmamaktadır.
Prof. Dr. Cemalettin Ertekin